Gmina wobec żądań i roszczeń związanych z uchwaleniem lub zmianą planu miejscowego. Praktyczne aspekty rozpatrywania roszczeń właścicieli i negocjowania sposobów ich realizacji

1. Zagadnienia ogólne dotyczące działań planistycznych gminy oraz ich skutków dla właścicieli nieruchomości:
 Weście w życie planu miejscowego lub jego zmiany oraz ich skutki dla praw i obowiązków właścicieli nieruchomości;
 Przeznaczenie nieruchomości w planie miejscowym i zmiana tego przeznaczenia – czy każda zmiana przeznaczenia nieruchomości w planie miejscowym będzie uzasadniała podniesienie roszczeń;
 Skutki wprowadzenia mieszanego przeznaczenia nieruchomości lub rozszerzenia przeznaczenia o inne, wcześniej nie występujące w planie.
 Skutki istnienia luki planistycznej (czasu, kiedy dla danego terenu plan miejscowy nie obowiązywał) dla ustalenia zmiany przeznaczenia i możliwości zgłaszania roszczeń wobec gminy.
 Inne uwarunkowania, decyzje i akty wpływające na treść planu miejscowego, które ograniczają możliwość dochodzenia roszczeń przez właścicieli
2. Zasady ogólne realizacji roszczeń właściciela/ wieczystego użytkownika związanych z uchwaleniem lub zmianą planu miejscowego
 Cel roszczenia oraz jego konstrukcja prawna. Czy uprawniony zawsze może wybrać korzystniejszy w swoim mniemaniu sposób realizacji żądania?
 Zakres roszczenia właściciela/wieczystego użytkownika – czy roszczenie może dotyczyć zmiany przeznaczenia także nieruchomości sąsiednich?
 Termin na zgłoszenie roszczenia. Wygaśnięcie roszczenia czy przedawnienie roszczenia? Omówienie aktualnego orzecznictwa sądów i praktyki właściwych organów.
 Czy można skierować do gminy pismo, które faktycznie nie jest zgłoszeniem roszczenia? Jakie cechy lub treść powinno mieć zgłoszenie roszczenia przez uprawniony podmiot?
 Jak powinien wyglądać proces uwzględnienia roszczenia na drodze pozasądowej (polubownie) i jakie postanowienia powinny znaleźć się w dokumencie podsumowującym ustalenia stron?
 Jakie dowody powinien przedstawić uprawniony podmiot celem wykazania istnienia roszczenia oraz jego wartości na etapie pozasądowym? Czy jest możliwe uwzględnienie roszczenia wyłącznie na podstawie oświadczeń podmiotu kierującego żądanie do gminy?
 Decyzja o warunkach zabudowy wydana dla nieruchomości – jakie skutki wywołuje w uprawnieniach właściciela i czy może stanowić podstawę roszczenia odszkodowawczego przeciwko gminie? Omówienie problematyki w kontekście aktualnego orzecznictwa sądów.
3. Roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną niemożnością lub istotnym ograniczeniem w korzystaniu z nieruchomości
 Przesłanki ustawowe pozwalające na realizację roszczenia:
o czy zawsze musi dojść do zmiany przeznaczenia nieruchomości, której właściciel występuje z roszczeniem?
o jak ustalać dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości? Czy chodzi o sposób zagospodarowania nieruchomości czy też może chodzić o aspekty takie jak spokój i brak szkodliwego oddziaływania z gruntów sąsiednich?
o kiedy ograniczenie w korzystaniu z nieruchomości jest istotne, a kiedy nie ma jeszcze cechy istotności?
 Definiowanie rzeczywistej szkody poniesionej przez właściciela/użytkownika wieczystego oraz kryteria ustalania jej wysokości – omówienie aktualnego orzecznictwa sądów
 Żądanie wykupu nieruchomości lub jej części – w jakich warunkach żądanie może być uwzględnione oraz jakie czynności gminy wymagane są do jego realizacji i kto poniesie koszty tych działań?
 Oferowanie nieruchomości zamiennej a zasada prawidłowej gospodarki w ramach gospodarowania publicznym zasobem nieruchomości.
4. Roszczenie o odszkodowanie z tytułu obniżenia wartości nieruchomości
 Przesłanki ustawowe pozwalające na realizację roszczenia:
o obniżenie wartości nieruchomości i związek przyczynowy z działaniem gminy w obszarze planistycznym. Wymogi formalne w zakresie wykazania tych przesłanek
o zbycie nieruchomości – czy musi nastąpić, by powstało roszczenie, czy też roszczenia można dochodzić jeszcze przed zbyciem? Czy każda umowa przenosząca własność pozwala na dochodzenie roszczenia o odszkodowanie? Czy konieczne jest odniesienie straty ze zbycia nieruchomości?
o Czy obniżenie wartości nieruchomości może być wyliczane w oderwaniu od ceny zbycia, czy też cena zbycia przesądza o zaistnieniu przesłanki do żądania odszkodowania?
 Czy w ramach uwzględnienia roszczenia jest możliwe zbycie nieruchomości z publicznego zasobu nieruchomości?
5. Inne decyzje i akty administracyjne z zakresu planowania przestrzennego które mogą stanowić źródło roszczenia właściciela nieruchomości
 Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – czy jej postanowienia i skutki mogą generować roszczenia właścicieli lub wieczystych użytkowników przeciwko gminie?